هفته نامه فریاد خوزستان – شماره ۲:

انفجار کرونایی خوزستان؛ چرا؟

دبیر پرونده: رها عبداللهی

رشد یکباره کرونا در خوزستان خیلی شبیه یک انفجار است. درحالی که لغو پلکانی قرنطینه و شروع طرح فاصله­گذاری هوشمند در کل کشور به طور همزمان انجام شد، چرا استان­های دیگر مثل خوزستان قرمز نشده و حتی بعضا وضعیت سفید پیدا کردند؟ مگر خوزستان چه تفاوتی با دیگر استان­ها دارد؟ چرا در حالی که فراوانی ابتلا در کشور ۲۱۴۳ نفر به ازای هر یک میلیون نفر است، در خوزستان این رقم ۴۹۲۹ نفر گزارش شده؟! فراوانی بیش از دوبرابری در یک استان عجیب نیست؟!

برای پاسخ به این سوال باید به مجموعه ای از عوامل اشاره کرد که نتیجه دست به دست هم دادنشان شده وضعیت قرمز و بحرانی اپیدمی کرونا در خوزستان با ابتلای بیش از ۸۰۰ نفر در برخی روزها؛ با بیمارستان­های مملو از بیمار کرونایی و بحران کمبود تخت ICU؛ با بیشترین آمار روزانه فوتی بر اثر کرونا در کشور…

از جمعبندی اطلاعاتی که مسوولان و کارشناسان برای این انفجار بزرگ ذکر کرده اند و نیز مشاهدات عینی مان، چندین علت مهم را می­توانیم به عنوان علل اصلی ذکر کنیم.

• عدم تناسب میزان توجه مرکز و تمرکز خدمات دهی کشوری در استان با وضعیت بحرانی. در حال حاضر خوزستان با همان امکانات بیمارستانی و کادر درمانی خود در حال دست و پنجه نرم کردن با یک سوم بیماران کرونایی کشور است. در چنین شرایطی قاعدتا باید ستاد مرکزی کرونا در استان مستقر شده و امکانات کشوری را در اینجا تمرکز دهد. اما نه تنها شاهد چنین چیزی نیستیم؛ بلکه به گفته دکتر حسینی رئیس مجمع نمایندگان اهواز وزیر بهداشت حاضر به پاسخگویی به نمایندگان محترم استان هم نیست. در حال حاضر استان با کمبود تخت آی سی یو مواجه است و بیماران بدحال پشت در آی سی یو معطل می شوند و بعضا وضعیتشان بدتر می شود. ما در بیمارستان هایمان به ویژه در شهرستان ها کمبود دستگاه ونتیلاتور داریم و وقتی از وزارت خانه تقاضای کمک شده تنها ۱۵ دستگاه جدید ارسال شده!
• امکانات تشخیصی موضوعی ست که به علت عدم ارائه اطلاعات از سوی مسوولان امر در هاله ای از ابهام قرار دارد. اما گزارشات مردمی می گوید نوبت گیری برای تست کرونا مشکل و نتیجه تست با تاخیر اعلام می شود و این موجب شده برخی افراد از دادن تست منصرف شوند و با علائم خفیف موجب انتقال ویروس به اطرافیانشان شوند. این تاخیر بین دو هفته تا یک ماه هم گزارش شده. دکتر ساکی متخصص علوم آزمایشگاهی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز می گوید: «توان آزمایشگاهی ما در خوزستان ۲ هزار نمونه در روز است.» درحالی که شریعتی استاندار خوزستان در نیمه خرداد از رسیدن ظرفیت آزمایشگاهی به ۳ هزار تست در روز خبر داده بود و توقع وزیر بهداشت ۵ هزار تست است! در کنار این جنگ اعداد و آمار، چیزی که قابل مشاهده است این است که استان در حال حاضر نتوانسته توان تشخیصی و نظم در اعلام نتایج را با میزان رشد ابتلا هماهنگ کند.

مساله مبهم گم شدن ۱۱ هزار تست کرونا در استان هم که در برنامه گفتگوی ویژه خبری افشا شد نیز محل سوال و نگرانیست. دکتر علوی رئیس مرکز بهداشت خوزستان آن را تایید و روابط عمومی بیمارستان جندی شاپور تکذیب می کنند. مردم و رسانه ها می مانند که چه چیزی پشت این تایید و تکذیب هاست.

• حاشیه نشینی در خوزستان از علل دیگر انفجار کروناست. حتی حریرچی معاون وزیر بهداشت نیز آن را جزء عوامل طغیان کرونا در خوزستان ذکر کرده. حاشیه نشینی از زخم های خوزستان است و مساوی ست با بی آبی یا آلودگی آب، زندگی کنار جوی ها یا حتی دریاچه های فاضلاب، فقر، بیکاری، کمبود امکانات بهداشتی و تغذیه مناسب… البته بی آبی مختص حواشی شهرها نیست و روستاهای زیادی هم گرفتار بی آبی هستند و آب اولین شرط رعایت بهداشت است. ضمن اینکه محرومیت ساکنان این مناطق مساوی است با عدم بهرمندی از اقلام پیشگیرانه چون ماسک و دستکش و مواد شوینده و …و نیز آموزش­های لازم برای حفظ فاصله اجتماعی. این­ها عواملی است که رفع آن ها نیازمند توجه ویژه دولت به ویژه در رفع مشکل آب این مناطق است.
• یکی دیگر از عواملی که از آن به‌عنوان افزایش موارد ابتلا به کرونا در این استان یاد می‌شود، قرار گرفتن نام ۱۰ شهر این استان در لیست شهرهای سفید بود که برای بازگشت به فعالیت‌های عادی خود از جمله بازکردن مساجد و برگزاری نماز جمعه معرفی شده‌اند. بعدا با ارائه مستندات از سوی دانشگاه علوم پزشکی به وزارت بهداشت، این شهرها از وضعیت سفید خارج شدند.
• استان خوزستان از نظر روابط اجتماعی و ارتباطات عشیره‌ای نسبت به دیگر استان ها سطح بالاتری دارد. برگزاری مراسمات فاتحه­خوانی با ازدحام جمعیتی بالا و نیز مراسمات عید فطر در برخی نقاط استان نتایج تاسف باری روی نمودار رشد کرونای استان داشته. در ابتدای شیوع کرونا با برگزاری مراسمات مقابله ویژه ای شد. اما دیگر تکرار نشد. رایزنی با بزرگان طوایف می توانست بسیار موثر باشد و کار به برخوردهای انتظامی هم کشیده نشود.

• عوامل خاصی مانند عدم تهویه مناسب به‌دلیل استفاده از کولر گازی در خوزستان و بسته بودن درب و پنجره‌ها منجر به چرخش بیشتر ویروس در خانه‌ها، ماشین‌ها و محل‌های کار و مراکز خرید می­شود و محیط مناسب برای رشد ویروس کروناست.
• عدم رعایت مبتلایانی که در خانه دوره بیماری خود را می گذرانند از دیگر عوامل پیچیده¬تر شدن چرخه انتقال بیماری است. افراد مبتلا که نیاز به بستری ندارند و باید در خانه قرنطینه شوند به ویژه در مناطقی که از لحاظ اقتصادی در سطح ضعیفی قرار دارند و دسترسی به مواد ضدعفونی، ماسک و دستکش برایشان سخت است، موجب ابتلای دیگران می شوند. وضعیت اقتصادی برخی از مبتلایان بسیار بد است و بسیاری هم نان‌آور خانه هستند و نمی‌توانند در قرنطینه بمانند و برای تامین هزینه زندگی روزمره ناچار به خروج از منزل هستند. بسیاری از مردم هم به دلیل مشکلات مالی توانایی خرید لوازم بهداشتی را ندارند و دولت هم برنامه خاصی برای تامین این اقلام برای مبتلایان قرنطینه شده در منزل ندارد یا حداقل برای همه چنین خدماتی صورت نگرفته.
• ناقلان سالم هم از عوامل رشد شیوع هستند. پریدار رئیس دانشگاه علوم پزشکی دزفول با بیان اینکه بخش عمده‌ای از چرخه انتقال ویروس کرونا از طریق ناقلان سالم است، گفت: «این افراد به دلیل رعایت نکردن موازین بهداشتی و اصول مراقبتی باعث انتقال بیماری به افراد دارای بیماری زمینه‌ای، افراد دارای سیستم ایمنی پایین و مسن و در نتیجه فوت آنها می‌شوند.»
• توقف اعلام آمار استانی تصمیمی بود که وزارت بهداشت برای همه استان ها گرفت. درحالی که لازم است برای خوزستان با وضعیت قرمزش تصمیم متفاوتی گرفته شود. رضا نجاتی سخنگوی ستاد مدیریت کرونا در خوزستان در این باره می گوید:« ارائه آمار یکی از هشدارها برای مردم است و همین مساله، باعث رعایت مردم شده است. زمانی که آمار شهرستانی ارائه می‌شود، فرماندار و یا مسئول منطقه متناسب با آمارها ظرفیت خود را افزایش می‌دهد اما اکنون گفته شده که استان‌ها آمار را اعلام نکنند.» اما فرهاد ابول نژادیان سرپرست دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت «اعلام آمار موجب بازدارندگی در کسانی که پروتکل ها را رعایت نمی کنند نمی شود و فقط در کسانی که رعایت می کنند، اضطراب به وجود می آورد.»

به نظر می رسد توقف اعلام آمار جامعه را در بی خبری و بی تفاوتی فرو ببرد و همین میزان رعایت هم کمتر شود.