دکتر فتاحی رئیس روابط عمومی برق منطقه ای استان در گفتگو با فریاد خوزستان:

برنامه خاموشی نداریم/زیرساخت های تولید، انتقال و توزیع برق استان به شدت فرسوده است

خاطره خاموشی های مکرر و طولانی سال ۹۵ و ۹۶ برای مردم خوزستان نگرانی های زیادی ایجاد کرده و این تصور وجود دارد که امسال نیز با افزایش دمای هوا وضعیت غیر قابل تحمل بی برقی به همان شکل تکرار شود. خاموشی های پراکنده در خرداد ماه امسال، این نگرانی را تشدید کرده است. بر این شدیم که به سراغ مسئولان شرکت برق منطقه‌ای خوزستان برویم و علاوه بر جویا شدن علل خاموشی های امسال، برنامه های آنان برای پیشگیری از تکرار مشکلات سال های گذشته را جویا شویم.
دکتر فتاحی مدیر روابط عمومی برق منطقه ای خوزستان پاسخگوی سوالات ما در این زمینه بودند.

۱٫علت قطع برق مکرر در خوزستان چیست؟
اول باید یک تقسیم بندی را خدمتتان بگویم. در صنعت برق ما سه بخش داریم؛ تولید، انتقال، توزیع. البته خود تولید دو بخش برق آبی و برق حرارتی است. برق آبی شامل سد های کارون و دز و کرخه و گتوند و برق حرارتی مثل نیروگاه رامین، خرمشهر، آبادان، بهبهان و ماهشهر.
بخش انتقال صرفا کار انتقال برق است؛ یعنی گرفتن برق از نیروگاه های توزیع. توزیع برق هم خرده فروشی است که در سطح شهر کنتورهای مختلف سه فاز و تکفاز را می بینید. برق منطقه ای این وسط قرار گرفته. یعنی کارش گرفتن برق از نیروگاه ها و تحویل دادن به شرکت های توزیع است. دو نکته در کارشان وجود دارد؛ یکی پست و یکی خط. خط همان دکلهای خیلی بزرگ در جاده هاست. و پست نیز شامل پست های بزرگ بیرون شهر و پست های کوچک درون شهری مثل پست چهارراه پاداد که GIS است یا پست کوکبیه چهارراه آبادان. اینها محدوده کاری شرکت برق منطقه ای هستند که برق را انتقال میدهند و می آورند تا سر پست. پست، اینها را تبدیل می‌کند به ولتاژی به نام ۳۳، تحویل شرکت توزیع می دهد و شرکت توزیع چند پایه می زند و برق را می گیرد و می برد برای انتقال. این تفکیک وظایف است .
قطعی های برق می ‌تواند از هر سه حوزه متاثر باشد. می تواند تولید کم بشود. در ادامه خواهم گفت امسال وضع سدها چگونه بوده و تولید برق مان دچار مشکل شده است. یا می‌تواند در برق حرارتی باشد که یکی از واحدهای رامین از خط خارج شده باشد یا آبادان یا هر کدام از نیروهای بخار دچار مشکل شده باشد. می تواند در انتقال باشد؛ یکی از پستهای ما به هر دلیل دچار مشکل شده باشند. مثلاً تقریباً یک ماه پیش یک سرقتی بود از سیم های پست شهید مدنی ماهشهر. زنجیر را انداخته بودند روی سیمها که قطع بشود تا بتوانند کابل ها را سرقت کنند. این زده بود پالتی وارد کرده بود به ترانس و ترانس داخل پست آتش گرفته بود. طبیعتا بخشی از مشترکینی که روی این خط بودند، دچار مشکل می‌شوند. تا اینکه بیاید انتقال بار بدهند و روی خط دیگر این برق را تحویل مشترکین بدهند. این زمان می برد.
بخشی هم ممکن است در حوزه توزیع باشد. گستره شبکه توزیع در شهرها و روستاها خیلی زیاد است. کیلومترها خط فشار متوسط و ضعیف دارند که هر کدام ممکن است حادثه ای داشته باشند. دچار مشکل بشود. پرنده‌ای به سیم بزند؛ سارقی بخواهد از شبکه سرقت کند یا دلایل مختلف دیگر…
پس وقتی می گوییم قطعی برق، هر سه عامل می‌تواند نقش داشته باشد. باید تفکیک بشود که قطعی برق به علت مشکل در کدام بخش بوده.
شبکه انتقال و توزیع و تولید ما به شدت فرسوده است. قدمت این ها بسیار زیاد است و به چهل پنجاه سال می رسد. اما الان من می خواهم راجع به انتقال صحبت کنم که حوزه وظیفه ام است. در حوزه انتقال ما بعضاً تجهیزاتی داریم که عمرشان به ۴۰ سال می‌رسد و در شبکه قرار دارد. استانداردهایی که باید وجود داشته باشد به مراتب بالاتر رفته. ما یک شاخصی داریم به نام شاخص بارگیری از ترانس. مثلاً می‌گویند استاندارد بارگیری از ترانس ۵۰ درصد در دمای ۴۵ درجه است. اگر دما به ۴۸ – ۴۸ درجه برسد، نباید ۵۰ درصد از ترانس بگیرید؛ باید ۴۰ تا بگیرید. ما تجهیزاتی داریم که عمر بالای ۴۰ سال دارند و ۸۰- ۹۰ درصد در دمای بالای ۵۰ درجه از آنها بارگیری می‌کنیم! به دلیل اینکه در سال‌های گذشته کار موثری در بهسازی و به روز رسانی تجهیزات برق صورت نگرفته. ما کماکان با تجهیزات سالهای گذشته داریم کار می کنیم اما با مصرف جدید. ما سال های گذشته مصرف مان ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تا بود. سال گذشته ما ۸۲۰۰ تاپیک زدیم. شما تصور کنید تجهیزاتی که کارایی اش در ۶هزار تاست، سال گذشته ۸۲۲۰ مگابایت بار گیری کردیم! امسال ۵ درصد رشد داشتیم و حدود ۸۷۵۰ مصرف است. اگر نتوانیم این تجهیزات را متناسب با میزان بارگیری که داریم، نوسازی و بهسازی و به روز رسانی کنیم، مشکل خواهیم داشت. در نیروگاه رامین هم همین مشکل هست. مشکل فرسودگی در تولید و توزیع هم هست.
خوشبختانه پس از حوادث سال ۹۵ دولت توجه ویژه‌ای به خوزستان کرد و دکتر شریعتی در این موضوع وارد شدند و زحمات زیادی کشیدند. اگر با همان روندی که تا سال ۹۵ آمدیم ادامه می‌دادیم، با خاموشی های بسیاری در استان مواجه می شدیم. در حوزه انتقال بسیار کارهای مثبتی انجام شده. درحوزه ترانس؛ در حوزه خط؛ کارهای بسیار موثری انجام شده که در این دمایی که امسال داریم برق نسبتا پایداری داریم. حالا در مورد خاموشی هایی که گاهی مشاهده می‌کنیم، هر نقطه ای به دلیلی قطع شده. یک بخشی ممکن است انتقال خط داشته باشیم؛ مثلاً ترانس دچار مشکل شده باشد یا مثلاً در حوزه توزیع دچار مشکل خاصی شده باشیم. این خاموشی ها عمدتا خاموشی های بدون برنامه است. یعنی ما از قبل پیش بینی نمی‌کنیم و تنظیم مشخصی برای این خاموشی ها نداریم. مثلا اگر یکی از تجهیزات دمایش بالا رود و از خط خارج شود، تا دوستان ما بیایند و برای مشترکی که برقش قطع شده انتقال بار بدهند، زمان می برد و البته این زمان هم امروزه کوتاه شده. به دلیل کلید های اتوماتیکی که اخیراً در ساز و کار توزیع مخصوصاً اهواز به کار رفته، زمان لازم برای انتقال بار را کوتاه کرده. ولی با این حال به دلیل اینکه شبکه مان روزآمد نیست، همچنان مشکل وجود دارد. حوادث احتمال دارد در سطح شهر اهواز و شهرهای دیگر رخ دهد. ولی مشکل تثبیت شده‌ای از قبل نیست.
۲٫آیا میزان مصرف استان با استانداردهای مطابق با این دما برابر است؟ اگر خیر، دلیل مصرف بالا چیست؟
ما سال گذشته میزان مصرفمان در ساعت پیک به ۸۲۲۰ رسید در ۲۵ مرداد؛ یک نسبتی بین دما و مصرف انرژی وجود دارد. مثلاً می‌گویند هر یک واحد افزایش دما معمولا موجب ۱۰۰ مگاوات افزایش مصرف خواهد بود. بنابراین هر چقدر دما بالاتر رود، مصرف بالاتر است. به همین خاطر صبح ها مصرف پایین و فشار روی ترانس ها متعادل است. هر چقدر که به ساعات ظهر نزدیک می شویم، دما افزایش پیدا می کند و مصرف بالاتر می رود.
اتفاقات دیگری هم در خوزستان افتاده که ما به آن می‌گوییم تغییر اقلیم. تا یکی دو سال پیش، در شمال خوزستان میزان مصرف بسیار کمی داشتیم. یعنی بخش عمده مصرف به لحاظ دمایی که در جنوب بوده، در آن قسمت بود. سال گذشته بیشترین میزان افزایش مصرف را در شمال استان داشتیم. ایذه، دهدز و باغملک؛ یعنی صرفاً به دلیل این که تغییر اقلیم رخ داده. سابقاً در ایذه و باغملک می شد با یک کولر آبی سَر کرد. اما الان همه رفته اند سمت اسپلیت. یعنی چند برابر شدن مصرف برق! می‌بینید به یکباره یک شوک به شبکه برق شمال استان وارد می شود که سابقه نداشته. فکر نمی‌کردید ۳۰ درصد افزایش مصرف اتفاق بیفتد. الان با سرعت خیلی زیادی دارد پست های موقت جدیدی کار می شود. باید سریع این کار انجام شود تا بروند سراغ پست های دائم که در هفته آینده احتمالاً برای ایذه به بهره‌برداری می‌رسد تا خط ولتاژی ایذه و باغملک و دهدز را متعادل کند. پس بنابراین بخشی از این اتفاق مربوط به افزایش ناگهانی دما در مناطقی است که تا یکی دو سال گذشته مصرف آنچنانی نداشتند و الان یک باره جهش مصرفی داشته اند. این در خوزستان چیز بدیعی است که تازگی دارد.
۳٫آیا سایر مناطق کشور به میزان خوزستان خاموشی دارند؟
استان خوزستان یک شکل متمایزی از تولید و مصرف را به نسبت کل کشور دارد. در کل کشور معمولاً نسبت وابستگی تولید برق بیشتر به سمت برق حرارتی می می کند. اما در خوزستان تا سالهای گذشته نسبت وابستگی به برق آبی بیش از حرارتی بوده. امسال به خاطر کاهش بارش ها و آورد رودخانه ها تولید برق تحت تاثیر قرار گرفته ما وضعیت بسیار ناپایداری داریم و در آنجا کاهش سطح ولتاژ خواهیم داشت. برق آبی الان امسال دچار مشکل شده.
۴٫چه راهکارهایی برای این مشکلات پیش بینی شده است؟
ما ساعتی داریم به نام ساعت پیک و ساعتی به نام آف پیک. پیک یعنی همه مصرف کنندگان می‌آیند وارد می شوند؛ درآف پیک بخشی از مصرف کنندگان خارج می شوند. ساعت ۱۲ تا ۵ بعد از ظهر پیک اول و از ساعت ۹ شب تا ۱۱ شب پیک دوم. البته در استان خوزستان این ساعت ها تفکیک کردنشان سخت است. در پیک اول همه مصرف کنندگان وارد می شوند، همه کولر روشن می‌کنند و در پیک دوم همه وسایل روشنایی وارد کار میشوند. اما از ساعت ۱۲ به بعد روشنایی ها افت می کنند و بخشی از سرمایشی هم همینطور تا ساعت ۱۲ روز بعد. برنامه‌ریزی کردند کمبودی که در ساعت پیک ما داریم، از برق دز دریافت کنیم. یعنی چیزی در حدود ۳۵۰۰ تا ۳۵۵۰ دریافت کنند. در ساعت آف پیک نیروگاه دز خاموش می شود و برق مورد نیاز از طریق نیروگاه حرارتی تامین می شود. این یک راهکار است که دارد برنامه ریزی و پیاده سازی می شود.
راهکار بعدی بحث انتقال است. ما شبکه مان از طریق خطوط ۴۰۰ با شبکه سراسری در تماس است. این انتقال باری که صورت می گیرد، بخشی از کاهشی که در تولید برق آبی مان داریم، می توانیم از شبکه دریافت کنیم. اما این دریافت از شبکه هم خودش یک محدودیتهایی دارد. اینطور نیست که هر چقدر نیاز داشته باشیم بتوانیم دریافت کنیم. این محدودیت های فنی ویژه‌ای دارد که امکان پذیر نیست انرژی نامحدود دریافت کنیم.
منتها راهکار سومی هم هست که رسانه‌ها به عنوان پیشانی ارتباط با مردم باید به آن توجه کنند: بحث مدیریت مصرف. این بحث به صورت جدی امسال در برنامه قرار گرفته به ویژه در استان خوزستان کارهایی که صورت گرفته بخشی از آن دولتی بوده مانند تعطیلی ادارات در ساعت دوازده و نیم ظهر یعنی شروع ساعت پیک و دقت می شود که حجم مصرفی که وجود داشته کاهش پیدا کند. مراکزی برای پایش وجود دارد در شهر اهواز که مرتب ادارات را چک میکنند که بعد از ساعت ۱۲ و نیم افت مصرف داشته باشند و اگر نداشته باشند اخطار می‌دهند و پیگیری می‌کنیم.
اما بخش دیگر جامعه است. بخش دولت قابل کنترل است. اما بخش جامعه نیاز به فرهنگ سازی دارد. این را رسانه‌ها باید با دقت بیشتری ورود کنند و آگاهی بخشی بسیاری داشته باشند. اما با توجه به این سه حوزه که ذکر کردیم باید بگویم الان در وضعیت پایداری قرار گرفته ایم و خاموشی با برنامه ای نداشته ایم و خاموشی هایی که رخ داده همه به خاطر حوادث پیش بینی نشده بوده.
۵٫وزیر نیرو اعلام کرد از الان تا ۱۳ هفته کمبود برق داریم؛ برنامه سازمان برای این کمبود در خوزستان چیست؟
میزان تولید برق آبی که دچار مشکل شده، همه کشور را تحت تاثیر قرار داده. طبیعتا استان خوزستان را بیشتر. یک نسبتی از خاموشی را قرار است توزیع بکنند در کل کشور. منتها با پیگیری های خیلی جدی که توسط مدیران صنعت برق و آقای دشت بزرگ به عنوان رئیس شورای پایایی و دکتر شریعتی صورت گرفته، تلاش ویژه‌ای کردند و یک قرار گذاشتند که نشست های مرتب و پیاپی بین استان خوزستان و وزارت نیرو به طور خاص داشته باشند که هیچ استان دیگری این اتفاق برایش نیفتاده. به صورت مرتب ماهیانه یک جلسه یا معاون وزیر نیرو در حوزه انرژی آقای حائری اهواز بیاید یا دکتر شریعتی به تهران برود نیاز سنجی هایی که در حوزه برق وجود دارد بررسی کنند و مشکلات را رفع و رجوع کنند .قول قطعی از آقای حائری گرفته شد و در رسانه‌ها گفته شد که به هیچ وجه هیچ سهمیه ی خاموشی از کشور را به استان خوزستان بدلیل دمایی که وجود دارد، نخواهیم داد.
۶٫مردم می گویند منطقه ای مثل کیانپارس بخاطر سکونت مسئولان خاموشی ندارد و مناطق حواشی شهر و مرکز شهر ساعات طولانی و حتی در هفته چند روز خاموشی دارند. آیا تایید می کنید؟ چه توضیحی برای این حرف مردم هست؟
این را نیروهای توزیع باید جواب دهند. اما در حوزه انتقال که حوزه تخصصی من است باید بگویم ما به لحاظ گستره ی مصرف ظرفیت‌سازی نکردیم. یکی از جاهایی که بسیار مشکل ساز است، منطقه کیانپارس است. اخطار و تذکر و گزارش هم دادیم که اگر ما موفق نشویم پست جدیدی در کیانپارس بزنیم که تامین برق بشود، این منطقه دچار مشکلات عدیده خواهد شد و خاموشی های با برنامه خواهد گرفت. جالب است که ما این مشکل را مثلاً در پردیس نخواهیم داشت. چون آنجا پست زدیم و مشکل را حل کردیم. اتفاقاً ما در کیانپارس مشکل داریم. چون می‌دانید اگر یک ترانس داشته باشید، ۵۰ تا ظرفیت دارد و اگر دو ترانس داشته باشید، میشود از آن ۱۰۰ تا برداشت کنید. اگر برداشت شد ۱۰۱ مگاوات، باید یک پست جدید بزنید که یک ترانس اضافه کنید؛ وگرنه یک مگاوات را ناچارید خاموشی با برنامه بدهید. ما در خوزستان داریم به فول باری می رسیم . یعنی ترانس های ما امکان اینکه بخواهند بیش از این کار بکنند ندارند. این نکته ای که شما میفرمایید حداقل در حوزه انتقال عکس آن ثابت است. یعنی مناطقی مثل پردیس ما خیالمان راحت است که تامین بار می توانیم بکنیم. اما در حوزه کیانپارس بسیار نگران این مسئله هستیم.
۷٫چرا برنامه های خاموشی از قبل به مردم اطلاع داده نمی شود؟
آنچه که من اطلاع دارم، همه آنها خاموشی‌های بی برنامه بوده و علت همه آنها فرسودگی هست که وجود دارد و بازبه نسبت، امسال وضعیت بهتری داریم به لحاظ بهینه سازی که انجام دادیم و تا اندازه‌ای توانسته‌ایم نوسازی را انجام دهیم. ولی برنامه‌ریزی مشخصی برای برق تا آنجایی که من اطلاع دارم در حوزه انتقال وجود ندارد. در حوزه توزیع هم اگر که می بود حتما در جلسات می آمد و من به طور قطعی می گویم برنامه ریزی برای خاموشی نداریم و همه خاموشی ها بر اثر حوادث جاری است.
۸٫بر اساس آمار، بیشترین خاموشی در استان به کدام شهرستان ها اختصاص دارد؟
در حوزه انتقال امسال ما به دلیل آنکه افت آورد رودخانه دز را داشتیم، ما در شمال استان بسیار نگران هستیم و هرچه قدر که به ماه‌های گرم تر سال می‌رسیم، نگرانی بیشتر می شود. به دلیل اینکه افت ولتاژ، سطح ولتاژی منطقه را پایین می آورد. ما درشوش و دزفول و اندیمشک احتمالاً مشکلاتمان بیشتر از سایر مناطق خواهد بود. البته خوشبختانه تا الان چون به نسبت سال گذشته افزایش دما نداشته‌ایم مصرف روز چهارشنبه مثلاً حدود ۷۵۰۰ تا بوده است که به نسبت سال گذشته حتی کاهش مصرف داشته ایم. دوم اینکه بحث تعطیلی ادارات بسیار تاثیر داشته. اما شهر خاصی که بگوییم مشکلاتش از بقیه بیشتر است، نداریم. معمولاً در یک وضعیت نسبی هستند. ولی در سطح کلان یعنی بحث انتقال و کاهش تولید نگرانی شمال استان را داریم و ممکن است در روزهای گرم تر دچار مشکل بشویم.
۹٫در خوزستان افزایش دما در تابستان مسأله جدیدی نیست و هر سال تکرار می شود و هر سال هم شاهد ضعف شبکه توزیع برق هستیم. مشکل چیست؟ چرا راه حل دائمی برای این مشکل اجرا نشده؟
بعنوان راهکار دائمی دو تا اقدام باید صورت بگیرد. یکی در حوزه تولید که بسیار جدی و اساسی است و ما ناچاریم از برق آبی برویم به سمت برق حرارتی. ما نمی‌دانیم خشکسالی چقدر می‌خواهد طول بکشد. شاید وضعیت از این هم بدتر شود. بنابراین در حوزه برق ما ناچاریم بدترین سناریو را پیش روی خود بگذاریم و بر اساس آن عمل کنیم. باید تولیدمان را بیاوریم به سمت برق حرارتی و نیروگاه های تجدیدپذیر؛ یعنی نیروگاههای بادی و خورشیدی. این کار انجام گرفته و برنامه‌ریزی هایش شکل گرفته با پیگیری های جدی خود استاندار چیزی در حدود دو و نیم تا سه هزار مگاوات مجوز نیروگاه الان دارد گرفته می شود. یک بخشی از نیروگاه ها هم دارد می رود به سمت توربو شدن؛ مثل نیروگاه خرمشهر. که افزایش ظرفیت داشته باشد. نیروگاه اندیمشک هم از سال گذشته دارد به سرعت کار خودش را انجام می دهد. نیروگاههای شوشتر و رامهرمز هم قرار است اضافه شود. میزان سرعت پیشرفت کار را اطلاع ندارم. ولی در خرمشهر الان از طریق بازچرخانی بخار حجم تولید را دارد افزایش می‌دهد.
کار اول و اساسی انتقال از برق آبی به سمت حرارتی و انرژی های تجدید پذیر است. در تجدیدپذیر کارهایی انجام شده. شرکت های خارجی آمده‌اند تفاهم نامه هایی امضا شده اما مشکلاتی وجود دارد. مانند بحث تحریم ها و فاینانس. احتمالاً کارهای تنبیهی که آمریکا خواهد داشت مشکلاتی پیش خواهد آورد و این ها با احتیاط میخواهند وارد شوند. هنوز به صورت جدی وارد نشده اند و در حد تفاهم‌نامه اند. اما از آنجا که ما نمی‌توانیم منتظر آنها بمانیم، باید نیروگاه‌های حرارتی را پیش ببریم.
کار دوم که باید انجام بگیرد بازسازی و گسترش شبکه فرسوده است. شبکه ای که دچار مشکلات جدی است. به آن بی‌توجهی شده و فقط به صورت موقت پست‌های گذاشته‌اند و رها کرده و رفته اند و هر اتفاقی که در شبکه بیافتد، بخش عمده‌ای دچار مشکل می شوند. به خاطر اینکه تجهیزاتی که نصب کرده‌اند بسیار اولیه بوده. فقط به خاطر اینکه بتوانند انتقالی صورت دهند. گام بعدی گسترش متناسب با آن است. شهر ها در حال گسترش هستند. مصرف متناسب با آن در حال افزایش است. باید شبکه را گسترش دهند. در غیر اینصورت ترانسها فول بار می شوند و شبکه دچار مشکل میشود. البته در حوزه انتقال کارهای خوبی انجام شده. سال گذشته چیزی حدود ۲۰۰ پروژه را ما در برق منطقه ای به مناقصه گذاشته ایم که در تمام این دو دهه اخیر بی سابقه بوده. تملک زمین صورت‌گرفته، تجهیزات در حال خریداری است؛ حدود ۶۰ ترانس یک جا خریداری شده که بی سابقه بوده و نوسازی عظیمی در بحث ترانس دارد شکل می گیرد. اگر همین طور پیش برویم و دولت حمایت کند، ما دو سال آینده وضعیت بسیار باثباتی در حوزه انتقال خواهیم داشت و این مشکلات فعلی را نخواهیم داشت و این اتفاق خواهد افتاد به امید خدا و پشتیبانی که خواهیم داشت.